Begroting 2021

Home

Algemeen

Financieel beeld 2021-2024

Inleiding

De gemeenten staan voor grote financiële uitdagingen en voor Lisse is dit niet anders. De recente corona crisis heeft de situatie er nog lastiger op gemaakt. Het wordt daardoor steeds moeilijker om meerjarig een sluitende begroting te presenteren. De begroting 2020 was sluitend mede door een groot bezuinigingspakket en ook voor 2021 en verder staan de signalen op rood. De gemeenten worden op een breed front geconfronteerd met uitdagingen die de financiële draagkracht van de gemeenten te boven gaan. Veel ruimte om bij te sturen is er niet omdat meer dan de helft van onze uitgaven vastligt in taken die verbonden partijen voor ons uitvoeren. Voor de uitvoering van deze taken liggen vaste afspraken ten grondslag die niet flexibel zijn aan te passen. De gemeenten zijn een zeer krachtige lobby begonnen naar de VNG en de Rijk om aan te tonen dat de huidige manier van werken geen toekomstbestendig model is. De taken die de Rijksoverheid overgeheveld heeft naar de gemeenten zijn vaak onvoldoende voorzien van de benodigde middelen gezien de problematiek die achter de taken schuilgaat. Zo zien we al jaren dat het sociaal domein een steeds grotere hap uit de begroting neemt zonder dat we hier in voldoende mate voor worden gecompenseerd door het rijk. In navolging van andere gemeenten heeft ook Lisse in samenspraak met omliggende gemeenten een brandbrief gestuurd naar de VNG. De uitbraak van het corona virus in 2020 heeft de zaak verder verslechterd. Vanuit het Rijk komen er incidentele oplossingen zoals het tijdelijk opschorten van de opschalingskorting, tijdelijk extra geld voor jeugdzorg en gelden ter bestrijding van de corona crisis. Dit zijn tijdelijke oplossingen die ons structureel probleem niet oplossen. De VNG heeft aangegeven dat, indien de gemeenten hiermee akkoord gaan, bepaalde landelijke beleidsprioriteiten zoals de woningbouwagenda, het klimaatakkoord en de energietransitie niet meer in samenwerking met de gemeenten zijn te realiseren als er geen substantiële verhoging van het gemeentefonds komt. Het proces om te komen tot belangrijke strategische beslissingen is op gang gekomen en de hoofdrolspelers zijn daarbij het Rijk, de VNG met haar afzonderlijke leden en de provincie als toezichthouder. De komende tijd willen we benutten om in nauwe samenspraak met uw raad de route te bepalen naar een beter meerjarig financieel meerjarenperspectief. Dat betekent dat we voor onszelf de agenda en toon moeten bepalen die moet leiden naar een optimale inbreng in onze gesprekken met toezichthouder, belangenorganisatie en geldverstrekkers. Alleen een vruchtbare samenwerking met deze drie partners die resulteert in een hogere financiële bijdragen kan het financieel meerjarenperspectief positief beïnvloeden.  Het financieel meerjarenperspectief is uiteraard slechts een uitvloeisel van de taken waar de gemeente zich voor gesteld ziet. Een mismatch tussen de taken en de middelen die hiervoor beschikbaar zijn zal op den duur tot een uitholling van de financiële positie leiden. Als de financiële middelen zijn uitgehold rest er nog slechts een verschraling van het voorzieningenniveau. Dit moet voorkomen worden door goede landelijke afspraken te maken. De beginstappen zijn gemaakt en het is zaak om samen met de raad de route naar een beter financieel meerjarenperspectief verder uit te rollen.

bedragen x 1.000

Financieel beeld op hoofdlijnen

Begroting

Omschrijving

2021

2022

2023

2024

Saldo Kadernota

160

-206

393

248

Uitkomsten meicirculaire

-168

-354

-187

-360

Saldo na meicirculaire

-8

-560

206

-112

Beleidsaanpassingen

-41

-76

-140

-140

Oplossingsrichtingen

120

120

120

120

Saldo Begroting 2021-2024

71

-516

186

-132

In grote lijnen volgt nu een toelichting op de cijfers. Voor nadere informatie verwijzen wij naar de betreffende programma’s en de financiële begroting.

Toelichting beleidsaanpassingen en oplossingsrichtingen sinds de kadernota
U bent al geïnformeerd over de uitkomsten van de meicirculaire dus u weet al dat die tegenvielen. In plaats van de gehoopte extra ruimte gaf de algemene uitkering voor alle jaren een verdere verslechtering te zien. De ruimte voor beleidsaanpassingen blijft daardoor beperkt.

Toelichting op bovenstaande mutaties

  1. Door extra te investeren in capaciteit willen we de woningproductie een extra impuls geven. De kosten die we hiermee maken brengen we ten laste van de projecten.
  2. Vanuit het oogmerk van efficiëntie zal het participatietraject voor het ouderenbeleid en de planvorming voor de Beukenhof tegelijkertijd uitgevoerd worden. Het voorstel t.a.v. een projectleider voor de Beukenhof wordt onderdeel van de projectkosten voor de Beukenhof.
  3. Het budget tbv energietransitie wordt voor 2021 opgehoogd met € 40.000. Om ook in de periode 2022-2024 uitvoering te geven aan de duurzaamheidsdoelstellingen wordt een  budget voor deze jaren van € 150.000 per jaar beschikbaar gesteld.
  4. Voor verkeersadviezen is in samenwerking met Teylingen en Hillegom 1 fte nodig, voor Lisse gaat het om € 25.000. Daarnaast worden de kosten voor een onderzoek naar een NS station op € 50.000 geraamd.
  5. Voor ondermijning was er voor de jaren 2023 en verder geen geld meegenomen in de meerjarenbegroting. Dit wordt hierbij hersteld.
  6. Het nieuwe vereveningsmodel van TWO dat nadelig uitpakt voor Lisse was al in kadernota opgenomen. TWO meldt verdere kostenstijgingen met ingang van 2020 die verder doorwerken in de jaren daarna. TWO heeft wel aangegeven dat verdere kostenstijgingen (dus bovenop de hier vermelde € 146.000) in principe opgevangen dienen te worden door besparingen binnen TWO en niet mogen leiden tot verdere kostenverzwaringen bij de gemeenten.
  7. De begroting van de ISD is, mede onder druk van deelnemende gemeenten, lager geworden dan in de kadernota van Lisse van was uitgegaan.
  8. Deze bezuiniging die vorig jaar in het dekkingsplan was opgenomen blijkt niet realiseerbaar en wordt hiermee teruggedraaid.
  9. Vanuit een onderzoek vanuit de auditcommissie kan een aantal budgetten in het programma vitaliteit naar beneden worden bijgesteld.
  10. Vanuit een onderzoek vanuit de auditcommissie kan een aantal budgetten in het programma leefomgeving naar beneden worden bijgesteld.
  11. Vanuit een onderzoek vanuit de auditcommissie kan een aantal budgetten in het programma bedrijvigheid naar beneden worden bijgesteld.
  12. Vanuit een onderzoek vanuit de auditcommissie kan een aantal budgetten in het programma bestuur en organisatie naar beneden worden bijgesteld.
  13. Op dit moment zijn er de volgende minimaregelingen te weten de Inspanningspremie (IP) en Persoonsondersteunend (POB) budget. Deze zijn in de plaats gekomen voor de eerdere "langdurigheidstoeslag". Er ligt een voorstel (nieuwe verordening) om deze twee regelingen samen te voegen. Kern van het voorstel is om de toegang te verbreden. Jongeren vanaf 21-27 jaar hebben wel recht op de POB maar niet op de IP. En ouderen met hetzelfde inkomen hebben geen recht op deze toeslagen. Daarnaast is de inkomensgrens opgehoogd van 110% wettelijke sociaal minimum (wsm) naar 120% wsm.
  14. Momenteel wordt gewerkt aan het opstellen van een visie op verblijfsrecreatie. Voor de uitvoering is voor zowel 2021 en 2022 elk € 10.000 voorzien.
  15. Voor de legalisatieonderzoeken handhaving buitengebied is voor zowel 2021 als 2022 € 20.000 benodigd.
  16. Bloemencorso structurele additionele bijdrage van € 14.000. Deze post was als bezuiniging opgenomen in het dekkingsplan maar dit wordt teruggedraaid omdat we ons willen blijven inzetten voor een gezond bestuur van het bloemencorso.
  17. Het exploitatiebudget voor spelen wordt niet meer als exploitatie geboekt maar als investering. De corresponderende kapitaallasten zijn lager dan de oorspronkelijke exploitatielasten.
  18. De afgelopen jaren zijn er meer uren geschreven op de investeringen dan geraamd. De verwachting is dat dit de komende jaren door zal gaan gezien de vele investeringen die gepland staan. We gaan dus meer uren op deze investeringen verantwoorden.

Toelichting en dekking begrotingsresultaten

Het besturen en toezicht houden op een gemeente wordt steeds moeilijker omdat het aantal onzekerheden steeds meer toenemen en de druk op de taken en de daarmee gemoeide financiën bijna onhoudbaar wordt.
Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen en daarom stellen we voor om alleen 2021 te komen tot een sluitende begroting. Vanwege de grote onzekerheden stellen we voor om 2022 en verder niet sluitend te maken maar hiervoor een route uit te stippelen die in de kadernota 2022 moet leiden tot een nadere invulling. Hieronder de belangrijkste ontwikkelingen die als een urgentieverklaring naar de toekomst zijn te bezien:

  • De gemeentes in Nederland hebben veel handelingsvrijheid verloren door de decentralisaties van het Rijk. Het Rijk heeft hierbij taken overgeheveld zonder voldoende bijbehorend budget. Zoals alle gemeenten in Nederland, worstelt ook Lisse met het kunnen blijven financieren van alle benodigde zorg. De afgelopen jaren zijn de reserves ingezet om bij te springen. De hoop van de meeste gemeenten is gevestigd op extra geld van het rijk maar het is maar zeer de vraag of dit gaat gebeuren. Daarnaast lijkt het er nu op dat de kleinere gemeenten juist extra gekort gaan worden bij de herverdeling van het gemeentefonds. Het perspectief op aanvullende compensatie is moeilijk in te schatten.
  • De coalitie heeft een drietal ambities benoemd vanuit haar coalitieakkoord: ‘aantrekkelijk Lisse, vitale inwoners en duurzame innovatie’. De afgelopen periode lijkt de begroting met name te zijn ingericht op het thema ‘vitale inwoners’. Eerdere bezuinigingen zijn uitgevoerd binnen de ambities ‘aantrekkelijk Lisse’ en ‘duurzame innovatie’. De verhouding dreigt uit balans te raken en kan daardoor op den duur leiden tot een situatie waarin de inwoners vitaal zijn maar de omgeving verloedert is en de samenleving zich niet heeft doorontwikkeld dan wel verduurzaamd. Het sociaal domein (en daarmee de ambitie ‘vitale inwoners’) trekt daarmee een wissel op de andere twee hoofddoelen. Dit doel blijft, bij ongewijzigd beleid, steeds meer geld kosten en holt de andere doelen uit.
  • De reservepositie is uitgehold. Andere gemeenten kunnen nog een tijd teren op hun reserves en zonder zware ingrepen hopen op betere tijden maar dit is in Lisse niet het geval.
  • Gemeenschappelijke regelingen zijn te star en niet flexibel genoeg. Veel van onze taken worden uitgevoerd door organisaties die op dit moment onvoldoende beheersbaar zijn en niet op de korte termijn beïnvloed kunnen worden om flexibel besparingen te kunnen realiseren.
  • De nieuwe herverdeling van het gemeentefonds gaat nog meer druk leggen op de gemeentefinanciën. Er komen twee uitkeringen waar nu sprake is van 1 algemene uitkering. Een uitkering voor de "klassieke" taken en een uitkering voor de "sociale taken". Eerste berekeningen waren niet gunstig voor kleine en middelgrote gemeenten.
  • Beknibbelen op budgetten is niet meer toereikend. Vorig jaar zijn al veel budgetten (met name niet het sociaal domein) gekort en verdere beknibbeling is eigenlijk onverantwoord.
  • Provincie en accountant laten in hun rapportages blijken dat de financiële slagkracht weg is. Lage ambities op het onderhoud en in de materiële infrastructuur zijn op de lange termijn slecht voor de economische aantrekkelijkheid van Lisse.

Afweging
Gegeven deze onzekerheden zou het nu presenteren van een sluitend meerjarenperspectief lastig maken. Nu meerjarig keuzes maken en komen tot zware ingrepen zal vermoedelijk leiden tot een verdere disbalans tussen de drie hoofddoelen met alle gevolgen van dien. Daarom is het advies om deze keuzes pas te gaan maken bij de kadernota 2022. Zodoende nemen we tijd om een plan te maken om te komen tot de juiste strategische keuzes in de kadernota 2022. Dit is mede ingegeven omdat ook de toezichthouders worstelen met het feit dat oude zekerheden aan het wankelen zijn vanwege de precaire financiële situatie bij de meeste gemeenten. We willen de lijnen naar onze toezichthouder daarom open houden om daarmee in optimale afstemming een pad op te gaan dat zowel voor de gemeente als voor de toezichthouder begaanbaar is.
Natuurlijk is de begroting 2021 een belangrijk ijkpunt maar nog belangrijker wordt het voor Lisse dat raad en college is gezamenlijkheid de juiste keuzes maken in de opmaat naar de kadernota 2022.

Lasten en baten 2021
Inzicht in de bestedingen en de herkomst van middelen kan als volgt worden uitgedrukt:

 

In cijfers uitgedrukt, ziet dit er als volgt uit:

 bedragen x € 1.000 

 Programma 

Lasten

Baten

Saldo

 Vitaliteit 

         -27.273

            4.455

         -22.818

 Leefomgeving 

         -12.527

            7.073

           -5.454

 Bedrijvigheid 

           -2.328

               393

           -1.935

 Bestuur en ondersteuning 

           -2.113

               468

           -1.645

 Algemene dekkingsmiddelen 

           -9.802

          39.135

          29.333

 Saldo van baten en lasten 

         -54.044

          51.524

           -2.520

 Mutaties reserves 

           -2.000

            4.591

            2.591

 Totaal 

        -56.044

         56.115

                 71

Structurele begrotingsresultaten
Zoals uit het voorwoord al blijkt willen we de komende tijd benutten om de begroting uit te zuiveren onder andere door het reserve en voorzieningen verkeer door te lichten en een beter beeld te krijgen van de incidentele en structurele baten en lasten. Samen met een aantal andere uitzoekvragen wordt dit vervat in een plan van aanpak dat door een taskforce punt voor punt zal worden uitgewerkt. Pas daarna is meer te zeggen over de structurele begrotingsresultaten en ook over de vraag welke actie nodig is om volledige transparantie in de begroting te krijgen en wat de financiële gevolgen hiervan zijn.
Voor de structurele begrotingsresultaten verwijzen wij u naar onderdeel 4.1.6 van de financiële begroting.

Deze pagina is gebouwd op 02/08/2021 10:26:36 met de export van 02/08/2021 10:16:17